Bloedspiegels maken dat u bij sommige medicijnen iets moet eten of juist niet. Als u andere medicijnen naast uw hiv-remmers gebruikt, bijvoorbeeld cholesterolverlagers, middelen om infecties te behandelen of antidepressiva, checkt uw plusapotheek of deze middelen effect hebben op uw hiv-remmers. De in hiv gespecialiseerde farmacoloog David Burger legt uit hoe het nou precies zit met bloedspiegels en wisselwerkingen.

‘Als de farmaceutische industrie een nieuw geneesmiddel ontwikkelt, gaat ze op zoek naar een effectieve dosering voor een gemiddeld persoon. De dosering die bij hem of haar het beste werkt, komt in de bijsluiter te staan. Maar niet alle mensen zijn hetzelfde. Bij veel geneesmiddelen, zoals een slaappil of paracetamol, kan het niet zoveel kwaad of u wat meer of minder van dat middel in uw bloed hebt. Het werkt eigenlijk bij iedereen wel, terwijl de hoeveelheid werkzame stof in het bloed bij de één wat hoger is dan bij de ander. Bij hiv-remmers heeft dit wél veel effect. Als de bloedspiegel van een hiv-remmer te hoog wordt, is er dus te veel werkzame stof van een medicijn in iemands bloed en is de kans op bijwerkingen groter. Als de bloedspiegel te laag is, loopt u het risico dat een hiv-remmer uw leven lang niet meer werkt bij u, en vaak ook andere hiv-remmers niet. Op voorhand is het niet duidelijk hoe die bloedspiegel bij iemand uitpakt. Natuurlijk speelt gewicht mee: een kind geeft men een andere dosering dan een volwassene. En men kan iets afleiden uit lever- of nierfuncties. Van sommige middelen weten we dat in acht op de tien gevallen de standaarddosering goed is, maar we willen het altijd zeker weten. Daarom bepalen we als iemand net is gestart of overgestapt de bloedspiegels van de hiv-remmers die iemand gebruikt.'

Halve maaltijd of appeltje
‘Dat u bij sommige hiv-remmers iets moet eten of juist niet, heeft ook met de bloedspiegel te maken. Als apotheker weet ik precies waar het om gaat bij zo’n eetvoorschrift. Als u uw leven lang een eetvoorschrift hebt, is het natuurlijk van belang dat u precies weet wat u moet eten. Het is nergens voor nodig om jarenlang een halve maaltijd te eten, terwijl bij een bepaald middel een appeltje misschien al voldoende is. En als u op reis gaat naar een andere tijdzone speelt de vraag hoe uw bloedspiegels niet te laag en niet te hoog worden en u toch op praktische tijden uw pillen kunt slikken. Ik adviseer internisten, in hiv gespecialiseerde verpleegkundigen en apothekers over deze onderwerpen.’

Wisselwerkingen
‘De bloedspiegel kan te hoog of te laag worden door wisselwerkingen tussen hiv-remmers en andere middelen. Dat is om drie redenen een belangrijk onderwerp: hiv-remmers veroorzaken veel interacties met middelen die men er eventueel naast gebruikt; hiv-remmers worden nogal eens beïnvloed door middelen die men ernaast gebruikt; en het komt vaak voor dat hiv-patiënten medicijnen ernaast gebruiken, bijvoorbeeld cholesterolverlagers, middelen om infecties te behandelen of antidepressiva.’ 

Hoe ontstaan wisselwerkingen? 
‘Een geneesmiddel kan worden afgebroken door bepaalde enzymen in uw lever. Als u tegelijkertijd een ander medicijn gebruikt dat door hetzelfde enzym afgebroken moet worden, dan vechten die twee geneesmiddelen om dat enzym. Het middel dat zich sterker bindt aan het enzym wordt afgebroken en het andere middel niet.’